কেজেনা কেজেনা

(খেজেনা সধাত এটা ডফলাৰ খঙ্‌)

[জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা]

[তেজপুৰ ছয়দুৱাৰৰ কাউৰী পথাৰৰ এখন ডফলা গাঁও ৷ হাইজাত পৰি ডফলা গাঁওখন উছন হৈ যোৱাৰ দৰে হ’ল ৷কেবাঘৰো মৰি হাজি ঢুকাল, বাকীবোৰ দিহিঙে-দিপাঙে উঠি গ’ল ৷ এঘৰ ৰ’লগৈ যদিও, ভগা-চিগা-উৱলিযোৱা এটা চাঙ ঘৰতহে কোনোমতে সোমাই আছিল ৷তাত ডফলা-ডাফলী এহাল আছিল ৷ বেমাৰত পৰি খাবলৈ নথকাত অৱস্থা নোহোৱা হৈ ক’লৈ যাব নাযাব তাৰ মোৰ নাপাই এদিন ল’ৰা পাই ডাফলী মৰি থাকিল ৷ আহিল মৌজাদাৰৰ মহৰী আৰু টেকেলা খেজেনা সাধিবলৈ ৷ ডফলাই ডাফলীৰ বেজাৰত দুৱাৰ-ঘৰ মাৰি ভিতৰত সোমাই আছিল ৷ বাহিৰৰপৰা মহৰী টেকেলাই চিয়ঁৰ ধৰিলে... ভিতৰৰপৰা কাৰো সাৰি সহাৰি নাই ৷চিঞৰি চিঞৰি খঙত গৈ টেকেলাই চাঙৰ দুৱাৰত হাতৰ টোকোন ডালেৰে ধুমধুমকৈ মৰিয়াবলৈ লাগিল ৷ এনেতে ভিতৰৰপৰা থৰক-বৰককৈ হাড় ডাল ডালকৈ লেখিব পৰা ডফলাটো খঙত একো নাই হৈ হাতৰ মিতখন লৈ দুৱাৰখন খুলি ওলাই আহিল ৷ মহৰী টেলেলাই ডফলাৰ মূৰ্ত্তি দেখি সাত হাতমানত উফৰি ৰ’লগৈ ৷]

ডফলা :- [খঙত মুখ বিকটাই ] → কি-কি-কি-ই-ই

                        কেজেনা কেজেনা

                        কেজেনা কেজেনা

                                    কেজেনা কেজেনা কৰিছ

            আমি অ’লে বৰ ছাআপক

                                    বয় নকৰে

            তোক কি বয় কৰিব

                                    কি পুটনি কন

                                                কৰিবলৈ আহিছ

[খঙত ডেডাউৰিয়াই] কিক্‌-কী-ই-ই-ই-ক

                        কেজেনা কেজেনা

                        কেজেনা কেজেনা

                                    কেজেনা কেজেনা কৰিছ

            কেজেনা কেজেনা

            কালি আৰু নিতৌ নিতৌ

                        কেজেনাহে কেজেনা

কেতি ই ই...ই-ই তো

                        আৰু অল নে নহ’ল

                        তাৰ অ’লে কবৰ নাই

কেতি অলেহে কেজেনা

কেতি নহ’লে ক’ৰ কেজেনা

            অক্ক’লক’ মিদাংক [মিত জোকাৰে ]

                        কেজেনা কেজেনা

                        কেজেনা কেজেনা

            বৰ ছাআবকে বয় নকৰে

                        তোক কি-কি-কি ব-ব বয়

                        কেজে...না, হু:

চুটি....ই-ই-ই গাঁ গাঁ গাঁ

            গাঁতৰ এন্দুটোৰ লেকিয়াকৈ

            এবাৰ ওলাবি পুৰুক....

                        কেজেনা

            এবাৰ ওলাবি কুৰুক....

                                    কেজেনা

            নিতৌ নিতৌ নিতৌ নিতৌ

                        পুৰুক্‌ পুৰুক্‌ পুৰুক্‌ পুৰুক্‌

                        কালি আৰু উ উ উ... কেজেনা ৷

×          ×       ×       ×       ×

ইতি....ই - ই  য়া অ’লে

            গনাই গনাই গনাই

                        গনাই গনাই

                                    অ’লে আই ইচ

ইমা... ... ...  আন কিনি আৰু

            ডপলা ৰাইজৰ হাইজা লাগিলে

                        তিতিয়া অ’লে আৰু নাই ইলি

ইখ্‌ ইখ্‌ ইখ্‌

            ইমান কন ৰাইজ অৰু

                        পোক মৰাদি মৰি দুকালে

তিতিয়া অ’লে নাইলি ৷

মোৰ গৰৰ ডাপলী জনীয়ে

            ল’ৰা পাই

দৰপৰাই দৰপৰাই মৰি - ই-ই-ই

                        তাকিলে আৰু

বগা দক্‌ দক্‌ কৰে

            ইমান কন কেচুৱাটো

                        হৈছিলে আৰু

ইও আৰু উকাই উকাই

            কিনাই কিনাই

            নাইকীয়া অই গুচি গ’ল আৰু

হুক্‌ হুক্‌ হুক্‌

            আইউ আইউ

                        হুক হুক হুক

অম্‌ অম্‌ অম্‌.... আইউ....উ উ উ

            আই উ উ উ হু:  হু:  হু:

                        মৰি তাকিলে ... আ...ৰু

মোৰ বুকু—কন ভাঙি ই-ই-ই তাকিলে আৰু

তি-তি-তি-তি তিতিয়া

            অ’লে গবৰমেনৰ মানুহ নাহি...ই...লি

ই-ই- ইতি- য়া- আ আ আ অনে

                        কেজেনা কেজেনা কেজেনা

            কেতি নঅ’লে

                        দেও ঢৌৱে জানো

                        ৰূপবোৰ কেজেনা দিবলৈ

                                    দি -  দি - যায় – ই –

কেতি টোৰ অ’লে

                        কবৰ নাই...

কেতি নঅলে বাৰু ৰাইজ কনে

            ক’ৰপৰা কেজেনা কণ সোধাই অ’

                        ক’ৰপৰা সোধাই ?

কাণি... কেজেনা ....

            কাণি কেজেনা....

বৰ ছাআবকে ... বয় নকৰে

            তোক তোক কি বয়

                        কে – এ – এ – এ – জেনা ৷

×          ×       ×       ×       ×

তেওজ বেলিও আ আ ৰু উ উ

                        বেমাৰতে পৰি ই ই তাকিলোঁ

            কেতিটো কৰিব নোৱাৰি আঁ

আল বোৱা মেটোন দুটা

                        ক্ৰোক কৰি লৈ গ’লি

আৰু বেলি গাঅ’ৰি কেটাও

                        লৈ গ’লি

এই বেলি আৰু কি কি নি – বি ...

টিক টিক টিক জানিছোঁ

                        মাটি দোকৰ – নি – বি ৷

গবৰমেনৰ বাপে ....এ – একৰ

                        গৰৰ নে মাটি ?

ঈছৰেহে মানুঅক মাটি দিছে

            কেতি ই কৰিবলৈ

কে – লৈ নি – বি – অ  মাটি’

            কে – কে – কে – কেলৈ নিবি ...

অক্কল’ক’ মিদাংক....

অক্কল’ক’ মিদাংক.... [মিত জোকাৰি জোকাৰি ]

            কেতি কৰা মেটো নো নিবি....

            আল কনো নিবি

গা অ’ ৰি কেটাও নিবি

বেমা....আৰটো হ’লে বাল কৰি নিদিবি ৷

ডাগদৰ খেনা গণ হলে

            দহ মাইল দূৰত পাতি থৈছ

উটিব নোৱাৰা বেমাৰী অ’লে

                        যাব নোৱাৰে

ডাগদৰ বোপাৰ হ’লে টেকছটো হলে

            কেজেনাই কেজেনাই নি আছ ৷

ডাগদৰ হ’লে একুৰি ৰূপ নিদিলে

            আমাৰ গাঁওলৈ নাহে

কাণি কেজেনা....কেজেনা

                        কেজেনা কেজেনা

                        অ’লে নিতৌ নিতৌ

            কৰি ই ই  তাকিবি ৷

গবৰমেনৰ একুৰিও টকা অ’লে নাইনে ?

বেমাৰি মানুঅৰ কেতিটো মাৰিএ

                        দন গটিব পাৰে ?

গবৰমেনৰ বল বুদি নাইনে ?

কালি কেজেনা কেজেনা

                        কেজেনা কেজেনা,

বৰ ছাআপক বয় নকৰে

            তো – ও ওক কি বয় কৰিব...

কালি কেজেনা কেজেনা...

                        কে – জে – এ -  না

অক্‌ - ক’ল’ক’ মিদাংক .....

অক্‌ - ক’ল’ক’ মিদাংক .....

অক্‌  ক’ল’ক’ মিদাংক .....

[চোঁচা মাৰি মিত জোকাৰি খেদি যায়.... আৰু টেকেলা মহৰীয়ে ফাঁহি ছিটিকা দি চৰকাৰী আলিত উঠি প্ৰাণ-টাকি লৰিবলৈ ধৰে ৷]

ৰচনাকাল :- ১৮/০৫/১৯৪৭

তামোলবাৰী চাহবাগিছা

[ইউনিক’ড ৰূপান্তৰ:  দিগন্ত শইকীয়া]